Θυματοποίηση

ή αλλιώς … τραβάτε με κι ας κλαίω!

από την ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια Έφη Ταμπουρά

Νιώθεις εγκλωβισμένος/η σε μια καταπιεστική κατάσταση, κάποιες φορές θυμώνεις, νιώθεις ότι σου φέρονται άδικα, ότι “τιμωρείσαι” για κάποιο λόγο και ταυτόχρονα νιώθεις ανήμπορος/η να κάνεις κάτι για να το αλλάξεις.

Γιατί επιτρέπεις σε κάποιον/α να ασκεί έλεγχο στη ζωή σου; Τι είναι αυτό που φοβάσαι και δεν αντιδράς, δεν παίρνεις τη ζωή σου στα χέρια σου;

Μεγάλωσες μέσα σε ένα αυστηρό περιβάλλον, βίωσες μια βαθειά απογοήτευση στον τομέα της αγάπης και κατ’ επέκταση βίωσες τον φόβο της εγκατάλειψης. Δεν χρειάζεται να φύγει ο γονιός για να νιώσει ένα παιδί ότι εγκαταλείπεται. Μπορεί η μητέρα για παράδειγμα να είναι συνεχώς παρούσα, αλλά να είναι αρκετά επικριτική, να θέλει να γίνονται όλα “σωστά” και με συγκεκριμένο τρόπο ανεξάρτητα από τις ανάγκες του παιδιού. Το παιδί έτσι δεν νιώθει πλήρη αποδοχή και αγάπη, νιώθει ότι αν κάτι κάνει στραβά δεν θα το αγαπά και άρα θα το εγκαταλείψει και προκειμένου να γλιτώσει την εγκατάλειψη, υποτάσσεται, καταπιέζει τις ανάγκες του, τα συναισθήματά του – κυρίως την επιθετικότητά του – γίνεται ευγενικό και “καλό παιδί”. Το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά που έχουν κακοποιηθεί. Φοβούμενα για τη σωματική τους ακεραιότητα συνήθως επιλέγουν μια παθητική, υποτακτική στάση απέναντι στη συμπεριφορά του γονιού – κάποια παιδιά βέβαια επιλέγουν να αμυνθούν ταυτιζόμενα με τον κακοποιητικό γονιό, με αποτέλεσμα να είναι τα ίδια επιθετικά προς άλλα παιδιά στο σχολείο και ως ενήλικες απέναντι στα δικά τους παιδιά – . Τέλος την έκφραση “θα σε τιμωρήσει ο Θεός” πιθανότατα να την άκουγες πολύ συχνά ως παιδί κάθε φορά που έκανες κάτι το οποίο δεν ήταν “πρέπον”. Γέμιζες την ψυχή σου με ενοχές και υιοθέτησες αυτή τη στάση απέναντι στα λάθη σου.

Στην ενήλικη ζωή θα κουβαλάς αισθήματα ντροπής, ενοχής, η αυτοπεποίθησή σου θα είναι χαμηλή, τα όριά σου θα είναι ελαστικά, με αποτέλεσμα να προσαρμόζεσαι εσύ στις επιθυμίες των άλλων και όχι το αντίθετο. Αφήνεις το χώρο να σου επιβληθούν, κι έτσι εσύ υποχωρείς, δεν διεκδικείς, υποτάσσεσαι. Θέλεις να είσαι από όλους αγαπητός/η, δεν αντέχεις ούτε στη σκέψη ότι κάποιος θα πει κακό λόγο για σένα. Αρκετές φορές είσαι μίζερος/η, παραπονιέσαι συχνά, κυρίως στα αγαπημένα σου πρόσωπα, αλλά είναι ο τρόπος σου να τραβήξεις το ενδιαφέρον και την προσοχή τους– με λάθος τρόπο – πάνω σου. Είσαι ευχάριστος/η όμως στις παρέες, χαμογελαστός/η και συχνά αυτοσαρκάζεσαι – μ’ αυτόν τον τρόπο γλιτώνεις την αρνητική κριτική –. Όταν σε επαινούν νιώθεις λίγο αμήχανα. Στη δουλειά κάνεις αδιαμαρτύρητα ό, τι  σου ζητηθεί και τις περισσότερες φορές δουλειά τρίτων. “Παιδί για όλα τα θελήματα”. Έχεις μεγάλη ανάγκη από την αποδοχή των άλλων, και κάνεις τα πάντα γι’ αυτό, βάζοντας στην άκρη τις δικές σου ανάγκες και επιθυμίες, οι οποίες είναι τόσο καταπιεσμένες που συνήθως ούτε εσύ δεν ξέρεις ποιες είναι. Για να μην απορριφθείς – ή τιμωρηθείς – από τους άλλους, απορρίπτεις ουσιαστικά εσύ τον εαυτό σου. Την “αυτό-απόρριψη” και την “αυτό-τιμωρία” μπορείς να την αντέξεις και να την διαχειριστείς καλύτερα. Είναι κάτι άλλωστε που το κάνεις σε όλη σου τη ζωή.

Καταλήγεις να επιλέγεις ανθρώπους δίπλα σου οι οποίοι δεν είναι συναισθηματικά διαθέσιμοι, είναι απόμακροι ή το αντίθετο, πολύ καταπιεστικοί. Όσο περίεργο κι αν φαίνεται νιώθεις “ασφαλής” με τέτοιους ανθρώπους, γιατί μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον μεγάλωσες και άρα αυτή η κατάσταση σου είναι οικεία. Η “ασφάλεια” όμως που μπορεί να νιώθεις μέσα σε μια τέτοια σχέση είναι πλαστή. Ελπίζεις ότι ο άλλος/η “θα αλλάξει”, θα σε αγαπήσει ολοκληρωτικά. Δεν μπορείς να χωρίσεις ακόμα κι αν δεν περνάς καλά, προβάλλοντας ως επιχείρημα τις καλές στιγμές που έχετε περάσει μαζί και ότι κάπου βαθειά μέσα του/της σε αγαπάει και αυτό κάποια στιγμή θα εκδηλωθεί, με τον τρόπο που θέλεις. Μην χάνεις πολύτιμο χρόνο απ’ τη ζωή σου, περιμένοντας να συμβεί κάτι το οποίο, αφού δεν έχει συμβεί μέχρι τώρα, το πιθανότερο είναι να μην συμβεί ποτέ. Συνειδητοποίησε ότι χάνεις περισσότερα απ’ όσα κερδίζεις...

Είναι καιρός να αποδεχτείς τις ευθύνες σου για τις επιλογές, τις πράξεις και τα συναισθήματά σου. Δεν φταίνε πάντα οι άλλοι για τα δικά σου προβλήματα. Σταμάτα να βάζεις τον εαυτό σου στη θέση του θύματος και πάρε τη ζωή στα χέρια σου. Στην προσπάθεια να μην χάσεις τους άλλους, καταλήγεις να χάνεις λίγο – λίγο τον εαυτό σου…Υιοθέτησε μια πιο ενεργητική στάση προς τη ζωή. Διεκδίκησε την εκτίμηση και το ενδιαφέρον των άλλων μέσα από τον σεβασμό και την εκτίμηση προς τον εαυτό σου και όχι κάνοντάς τους συνεχώς τα χατίρια! Το να εξαντλείσαι ψυχικά προσαρμόζοντας τη ζωή σου στη ζωή τους δεν είναι ακριβώς αγάπη προς τον εαυτό σου, ούτε προς εκείνους.. Εκδήλωσε τις ανάγκες και τα θέλω σου χωρίς παράπονα, γκρίνια ή κάνοντας “μούτρα”, αλλά με σταθερό, σίγουρο, ενήλικο τρόπο. Αν δεν νοιαστείς και δεν πάρεις στα σοβαρά εσύ τον εαυτό σου μην περιμένεις να το κάνει κάποιος/α άλλος/η! Κανείς δεν εκτιμά τους παθητικούς, μίζερους, άβουλους ανθρώπους.. Αν το καλοσκεφτείς…ούτε κι εσύ!