powered by "One Way Radio" - μονόδρομος στη...διασκέδαση - www.onewayradio.net

Παρασκευή 6 Απριλίου 2012

Θυμός: ένα…κακό συναίσθημα;


από την ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια Έφη Ταμπουρά

“Μου έπρηξες το συκώτι”, “μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι”, “η συμπεριφορά σου με εξοργίζει”, “με έκανες έξαλλο/η” κλπ. Οι εκφράσεις της καθημερινότητας προδίδουν τη θέση που κατέχει ο θυμός στη ζωή μας: πιο κυρίαρχη απ’ όσο θέλουμε ή μας έχουν μάθει να θέλουμε...
Στη φυσιολογική του μορφή ο θυμός είναι χρήσιμος γιατί μας κινητοποιεί να προστατέψουμε τον εαυτό μας, όταν κάτι δεν πάει καλά. Είναι φυσιολογικό λοιπόν να νιώθεις θυμό όταν αδικείσαι, αγχώνεσαι, ντρέπεσαι, πονάς όταν σε προσβάλουν, σε απειλούν ή να θυμώνεις επειδή θύμωσες με κάτι ή κάποιον. Είναι ένα συναίσθημα “δράσης”, σε ωθεί να αλλάξεις μια κατάσταση, να την αντιμετωπίσεις.
Στις “πολιτισμένες” κοινωνίες αποδεκτός είναι αυτός που είναι ήρεμος, ευγενικός, υπομονετικός, “καθώς πρέπει”. Θεωρείται αγενές να εκφράσεις τη δυσαρέσκειά σου, να υψώσεις τον τόνο της φωνής σου. Πρέπει να δείχνεις ανωτερότητα. Μαθαίνεις να καταπιέζεις τον θυμό, και στη συνέχεια κι άλλα συναισθήματα. Όσο πιο μορφωμένος είσαι τόσο περισσότερο πρέπει να καταπιέσεις τον θυμό σου. Κανένας όμως δεν θα πρέπει να εξαιρείται από κανένα συναίσθημα.
Όπως όλα τα συναισθήματα έτσι κι ο θυμός, δεν δημιουργείται από τα ίδια τα γεγονότα, αλλά από τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε γι’ αυτά, από τη σημασία που έχουν για μας.
Η επιρροή από τους γονείς μας και στη συνέχεια οι κοινωνικές επιρροές καθορίζουν στο μεγαλύτερο βαθμό την έκφραση του θυμού. Οι άνθρωποι είτε εκφράζουν τον θυμό ανοιχτά στον άνθρωπο που τους θύμωσε είτε δεν τον εκφράζουν και συνήθως τον στρέφουν εναντίον του εαυτού τους ή σε κάποιον….αθώο!
Αν ο πατέρας ή η μητέρα θύμωναν εύκολα και γενικά υπήρχαν συνεχώς φωνές στο σπίτι, είτε θα σιωπήσεις και δεν θα εκφράσεις τον θυμό σου, από φόβο μήπως πάθεις κακό από τον ευέξαπτο γονιό, είτε θα ταυτιστείς μαζί του για να μπορέσεις έτσι κάποια στιγμή να έχεις – μέσω του θυμού – τον έλεγχο. Αν πάλι μεγάλωσες σε ένα περιβάλλον όπου ο θυμός ήταν απαγορευμένο συναίσθημα και έπρεπε να είσαι “καλό” παιδί, γιατί “τι θα πει ο κόσμος” κλπ, πιθανότατα δεν εξέφραζες θυμό καθόλου και τον κρατούσες μέσα σου ή μέσα στο σπίτι γινόταν…χαμός και εκτός σπιτιού ήσουν το καλύτερο παιδί! Στην ενήλικη ζωή όμως στην πρώτη περίπτωση έχεις έντονα προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις, αφού έχεις συχνά ξεσπάσματα θυμού που μπορεί να εξελιχθούν σε επιθετικότητα και βία, στη δεύτερη περίπτωση πολύ δύσκολα θα εκφράσεις τον θυμό σου και συνήθως αυτοκαταστρέφεσαι – τα ψυχοσωματικά προβλήματα είναι πιο συχνά σε αυτή την περίπτωση – και στην τρίτη περίπτωση το πιο πιθανό είναι να μην ξεσπάς εκεί που πρέπει, αλλά στον εαυτό σου και στα αγαπημένα σου πρόσωπα καλλιεργώντας επιπλέον και αισθήματα ενοχής.
Αυτό που μας θυμώνει περισσότερο είναι αυτό που έχουμε υποστεί μικροί από τους γονείς ή το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και που συνήθως δεν αντιδράσαμε όπως έπρεπε ή θα θέλαμε. Για παράδειγμα σε θυμώνει κάποιος που είναι ανεύθυνος. Σκέψου τι λέει αυτό για τη ζωή σου; Σου έχουν προσάψει αυτόν τον χαρακτηρισμό ή έχει υπονοηθεί κάτι τέτοιο ή ο γονιός δεν ανεχόταν την ανευθυνότητα (ή πιο σωστά: αυτό που θεωρούσε εκείνος ανευθυνότητα); Προβάλουμε στον άλλον ό, τι δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας. Ή για παράδειγμα νιώθεις ότι κάποιος δεν σε παίρνει στα σοβαρά και γίνεσαι έξαλλος/η. Αν μεγάλωσες σε ένα περιβάλλον όπου δεν σε έπαιρναν στα σοβαρά, “ξέρουν πάντα καλύτερα” και κατά συνέπεια η γνώμη σου δεν μετρούσε και δεν αντιδρούσες ή ακόμα κι αν αντέδρασες βρήκες “τοίχο”,  μια αντίστοιχη συμπεριφορά σήμερα θα ενεργοποιήσει όλο τον θυμό και την απογοήτευση που ένιωσες τότε.
Πολλοί γονείς έχουν μεγάλες απαιτήσεις από τα παιδιά τους, για τους δικούς του λόγους ο καθένας, ακόμα και για τα πιο απλά πράγματα. Ένα παιδάκι 3-4 χρονών θέλει για παράδειγμα να παίξει με τα τουβλάκια του, να ζωγραφίσει κλπ. Στα μάτια του αυτό που έφτιαξε είναι ένα διαστημόπλοιο – ασχέτως αν μοιάζει με πατημένο λουκουμά – και δεν χρειάζεται κανέναν να του πει το αντίθετο ή κυρίως πώς να το βελτιώσει! Όταν ο γονιός του δείχνει πώς να το φτιάξει χωρίς να του έχει πει το παιδί “δείξε μου”, ακυρώνει τον ενθουσιασμό του, την προσπάθειά του. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν όλα καλύπτονται από το πέπλο “θέλω το καλό σου” “θέλω το καλύτερο για σένα”. Δεν μπορείς να θυμώσεις σε κάποιον που θέλει το καλό σου! Άρα θυμώνεις με τον εαυτό σου που δεν τα καταφέρνει και επιπλέον απογοητεύεις και αυτόν/η που θέλει το καλό σου!
Ο χρόνιος θυμός – είτε τον εκφράζεις είτε όχι – μειώνει την άμυνα του οργανισμού. Όταν είσαι θυμωμένος/η ο οργανισμός θεωρεί ότι βρίσκεται σε κίνδυνο, κι έτσι αυξάνει τις ορμόνες του στρες στο αίμα. Όταν αυτό όμως είναι χρόνιο μειώνει την απόδοση του ανοσοποιητικού σου συστήματος καθιστώντας το ευάλωτο σε διάφορες παθήσεις. Δεν είναι τυχαίες άλλωστε οι εκφράσεις που δηλώνουν τη σωματική έκφραση του θυμού όπως, “μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι”, “μου έπρηξες το συκώτι” κλπ.
Όταν ο θυμός δεν εκφράζεται ή εκφράζεται με λάθος τρόπο έχει επιπτώσεις στην υγεία μας – ψυχική και σωματική – και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις.
Αν κάτι σε έχει θυμώσει μην περιμένεις την “κατάλληλη στιγμή” για να το εκφράσεις. Όσο περνάει ο καιρός αυτό θα μεγεθύνεται στο μυαλό σου παρά θα το ξεχνάς και στο τέλος ίσως και να μην θυμάσαι τι είναι αυτό που σε θύμωσε αρχικά. Όταν για παράδειγμα δεν λες στον/στην σύντροφό σου ότι κάτι σε ενόχλησε, επειδή δεν θέλεις να μαλώσεις ή φοβάσαι ότι θα φύγει, το πιθανότερο είναι να συμβεί…αυτό ακριβώς που φοβάσαι! Όσο παραμένεις θυμωμένος/η είσαι απόμακρος/η (συναισθηματικά) ή θυμώνεις με άλλα ασήμαντα πράγματα. Έχεις μια παθητική επιθετικότητα που είναι πιο καταστροφικό για τη σχέση από την ειλικρινή συζήτηση και έκφραση του θυμού. Μην περιμένεις να διαβάσει ο/η άλλος/η τη σκέψη σου!
Στην περίπτωση όμως όπου είσαι έξαλλος/η, ηρέμησε πρώτα και μετά εξέφρασε αυτό που σε ενόχλησε, γιατί αλλιώς ίσως πεις πράγματα που μετά ….μετανιώσεις! Η ευθύνη γι’ αυτά που νιώθουμε δεν βρίσκεται αποκλειστικά στη συμπεριφορά των άλλων. Μην ξεκινάς με κατηγορίες και χαρακτηρισμούς όπως π.χ “είσαι ανώριμος”, αλλά “αυτό που έκανες δεν μου άρεσε” κλπ. Μ’ αυτό τον τρόπο ο άλλος/η δεν νιώθει ότι του επιτίθεσαι και δεν υψώνει αμέσως την άμυνά του. Επίσης μην γενικεύεις και αναφέρεσαι στο παρελθόν “πάντα ανώριμος ήσουν” κλπ. Ο σκοπός άλλωστε θα πρέπει να είναι η επίλυση του προβλήματος και όχι η  επίδειξη δύναμης και κυριαρχίας.
Ο θυμός αν εκφραστεί εποικοδομητικά μπορεί να είναι χρήσιμος. Δείχνει στους άλλους τα όριά μας. Ο καθένας μας ξέρει για τον εαυτό του αν είναι ο άνθρωπος που συσσωρεύει το θυμό ή εκρήγνυται αμέσως και χάνει τον έλεγχο. Όσο καλύτερα κατανοήσουμε τις ανάγκες και τα κίνητρα της συμπεριφοράς των άλλων, αλλά και τα δικά μας, τόσο καλύτερα θα χειριστούμε συναισθήματα όπως ο θυμός.

1 σχόλιο: