Επαγγελματική εξουθένωση

Όταν…enough is enough...

                               από την ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Έφη Ταμπουρά

Μια φορά κι έναν καιρό ήσουν ένας άνθρωπος με όρεξη και ενδιαφέρον για τη δουλειά σου.. Μέρα με τη μέρα αρχίζεις να μην θέλεις να πας στη δουλειά (ειδικά αν είναι Δευτέρα), ό, τι σε ευχαριστούσε κάποτε στη δουλειά τώρα σου φαίνεται “βαρύ”, εκνευρίζεσαι εύκολα με τους συναδέλφους και τους πελάτες, δεν σε ενδιαφέρει τις περισσότερες φορές αν κάνεις τη δουλειά σου σωστά, και γενικότερα χάνεις όποιο θετικό συναίσθημα είχες για το αντικείμενο της δουλειά σου.

 Οι εργασιακές συνθήκες που επικρατούν σήμερα (αβέβαιο επαγγελματικό μέλλον, ανάληψη υπερβολικών υποχρεώσεων χωρίς την αντίστοιχη αμοιβή και εκτίμηση για την εργασία που προσφέρεις κλπ) δημιουργούν ένα έντονο και μόνιμο άγχος.

Το χρόνιο και έντονο εργασιακό stress οδηγεί στην εμφάνιση του συνδρόμου της “επαγγελματικής εξουθένωσης”. Τα πρώτα σημάδια είναι η απώλεια της ενεργητικότητας και κινήτρου για εργασία και εν συνεχεία για τους υπόλοιπους τομείς της ζωής και μια αίσθηση “μουδιάσματος” και αδυναμίας να αντιμετωπίσεις την κατάσταση. Κύρια χαρακτηριστικά είναι:

•                        Έντονο άγχος
•                        Έλλειψη ελπίδας
•                        Αρνητισμός
•                        Ευερεθιστότητα και ξεσπάσματα θυμού
•                        Αίσθημα ματαίωσης
•                        Αναποφασιστικότητα
•                        Αίσθηση εγκλωβισμού σε μια κατάσταση από την οποία δεν υπάρχει διαφυγή
•                        Αίσθηση υπερβολικής πίεσης από τα καθήκοντα της εργασίας
•                        Αβεβαιότητα για την επιλογή του επαγγέλματος ή του χώρου εργασίας καθώς και την επαγγελματική επάρκεια και τις ικανότητές του.

•                        Έλλειψη ικανοποίησης από την εργασία
•                        Ανία και αδιαφορία
•                        Ροπή σε ατυχήματα

Στις αλλαγές της διάθεσης έρχονται να προστεθούν και κάποια σωματικά συμπτώματα που θα έπρεπε να δώσουμε σημασία και μας χτυπούν το καμπανάκι όπως έντονη κόπωση, συχνοί πονοκέφαλοι, μυοσκελετικοί πόνοι (αυχένας, πλάτη, αρθρώσεις), γαστρεντερικά προβλήματα (πόνοι στο στομάχι, γαστρεντερίτιδες κλπ.), αϋπνία ή υπερβολικός ύπνος, αύξηση ή μείωση βάρους, δυσλειτουργία στη σεξουαλική ζωή, συχνά κρυολογήματα ή παρατεταμένη ασθένεια.

Αν είσαι άτομο ευσυνείδητο, θέλεις να είναι όλοι γύρω σου ευχαριστημένοι, γιατί έχεις τόση μεγάλη ανάγκη αποδοχής από τους άλλους με αποτέλεσμα δύσκολα να λες όχι, τότε είσαι πιο επιρρεπής στην επαγγελματική εξουθένωση. Έχεις υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό σου (και κατ’ επέκταση και από τους άλλους), θέλεις ό, τι κάνεις να το κάνεις τέλεια. Δύσκολα ζητάς  βοήθεια, προτιμάς να δουλεύεις μόνος/η και αναλαμβάνεις περισσότερα από όσα αντέχεις φτάνοντας συχνά ψυχικά και σωματικά στα όριά σου. Θέτεις μη ρεαλιστικούς στόχους και συνήθως μέσα από τη δουλειά και τα επιτεύγματά σου στον εργασιακό χώρο νιώθεις ότι αξίζεις.

Όλα αυτά δημιουργούν μια αρνητική εικόνα για τον εαυτό, επηρεάζοντας άμεσα την προσωπική και κοινωνική ζωή, αφού εύκολα μεταφέρουμε τα προβλήματα της δουλειάς εκεί. Σίγουρα στις μέρες μας είναι δύσκολο να αλλάξεις τις εργασιακές συνθήκες ή να εκφράσεις τη δυσαρέσκειά σου για οτιδήποτε σε πιέζει στη δουλειά. Αυτό που μπορείς να αλλάξεις όμως είναι μικρά πράγματα στην καθημερινότητά σου. Για παράδειγμα αντί να θέτεις έναν πολύ υψηλό στόχο, να τον “σπάσεις” σε μικρότερους, οι οποίοι θα είναι πιο εφικτοί. Έτσι η αίσθηση ότι καταφέρνεις πράγματα στην ζωή σου θα είναι πιο συχνή.

Αφού μόνο μέσα από τη δουλειά νιώθεις ότι αξίζεις, γιατί εκεί έχεις επενδύσει συναισθηματικά (η δουλειά είναι κάτι που ελέγχουμε πιο εύκολα, απ’ ότι π.χ. μια σχέση), δύσκολα θα επιτρέψεις στον εαυτό σου την απραξία! Θα πρέπει να οργανώσεις καλύτερα τον χρόνο σου έτσι ώστε να έχεις λίγο χρόνο για σένα. Να επιτρέψεις στον εαυτό σου να μην κάνει για κάποιες ώρες ή μέρες (πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να χαλαρώσουν ούτε στην άδειά τους) τίποτα που να έχει σχέση με δουλειά. Αρκετοί ακόμα και τα χόμπυ τους τα βάζουν σε ένα αυστηρό πρόγραμμα εργασιακού τύπου. Πάρε επαφή με τα συναισθήματά σου και μην χρησιμοποιείς τη δουλειά ή άλλες δραστηριότητες για να μην νιώθεις και σκέφτεσαι τα όποια προβλήματα. Όσο περισσότερο τα αγνοείς, τόσο θα αυτό θα σε εξαντλήσει ψυχικά και σωματικά.

Μοιράσου τις ευθύνες και τις αρμοδιότητες της δουλειάς, έστω κι αν τα πράγματα δεν γίνουν (τέλεια) όπως τα θέλεις. Ίσως όμως εκπλαγείς ευχάριστα. Το ίδιο ισχύει και για την προσωπική σου ζωή. Το να ζητάς βοήθεια δε σημαίνει ότι δεν είσαι ικανός/η!

Όλα αυτά έχουν βαθύτερα αίτια για τον καθένα διαφορετικά.. Όταν έρχεται η εργασία να καλύψει αυτό το οποιοδήποτε συναισθηματικό κενό, το πιο πιθανό είναι να βάζουμε σε δεύτερη μοίρα την προσωπική μας ζωή και τα αγαπημένα μας πρόσωπα, τη σχέση μας (αν υπάρχει!).

Είναι σημαντικό λοιπόν να έχεις στη ζωή σου και να επενδύεις συναισθηματικά σε ανθρώπους που πιστεύουν σε σένα, δεν σε κριτικάρουν, δεν σε ανταγωνίζονται και σε βοηθούν να εξελίσσεσαι προς το καλύτερο. Βγάλε απ’ τη ζωή σου τους ανθρώπους και τις συνήθειες που “ρουφούν” την ενέργειά σου. Η ζωή σου είναι πολύτιμη! Δεν χρειάζεται να εξουθενωθείς για να καταλάβεις ότι η ψυχή σου και το σώμα σου δεν αντέχουν άλλο τον τρόπο ζωής που έχεις επιλέξει.